SÜPER KOMPAKT PAMUK İPLİĞİ ÜRETİMİ

Kısa elyaflı iplik denince ilk akla gelen pamuk ipliği oluyor. Sebebi, yüksek kaliteli ürün elde edebilmek için taranmış pamuk ipliğine ihtiyaç duyulması. Bu noktada ring iplik ile kompakt iplik arasındaki ayrımın farkına varılması gerek. Günümüzde kompakt iplikler taranmış ipliklerin üçte ikisine denk geliyor ve bu oran giderek artacak. Pamuk ipliğini sıkıştırmak daha kolay olduğundan (lif ne kadar inceyse sıkılaştırma da o denli iyi olur) karde ipliklerde de kompakt ipliklerin ring ipliklere oranı artmaya devam ediyor.

Pamuk ipliklerinin kalitesi büyük oranda pamuğun kaynağına, hasat ve işlenme yöntemine bağlıdır. Pamuk ticaretinde her zaman yerini bulamasa da, iplik üretim sürecinde çok önemli kriterler vardır:

- Ticari Elyaf

- Lif uzunluğu < 12,7 mm ile ilgili bir yüzde olarak kısa-lif içeriği

- Orta boy Elyaf

- Uzun-lif içeriği %5

- Eşit lif uzunluğu

- Lifin inceliği

- Çöp içeriği

- Yapışkanlık

İpliğin karakteristik değerlerinin birçoğu ticari elyaf ile bağlantılıdır. Bu değerlerden biri de kısa-lif içeriğidir (Şek. 1) ve ipliğin düzgünlüğü, saflığı ve sağlamlığı gibi en önemli özelliklerinin neredeyse tümünü etkiler.

Şu ilginç soru akla geliyor: Aynı ticari elyaf aralığı içindeki önemli lif özelliği değerlerinin farklı pamuk karışımlarındaki karşılaştırması nasıldır? Bu konuda USTER istatistikleri bizlere çok iyi bir kılavuz niteliğinde. Belirli bir zaman aralığında çeşitli lif özellikleri arasında veya farklı kaynaklar arasında bir karşılaştırma yapılması, ticari elyaf içerisinde satın alacakları ideal hammadde hakkında iplik fabrikalarına ek bilgi verecektir.

Amerikan Pamuğunun Özellikleri

Son birkaç on yıldır Rieter, pamuk lifleri hakkında önemli miktarda veri toplamış ve, aynı ticari stapeldeki Amerikan pamuğu ile diğer pamuk kaynakları arasındaki farklılıkları incelemede önemli kriterler kullanmıştır. Bu istatistikler son derece yalın bir şekilde sunulmuştur. Ayrıca bu bir retrospektif çalışma olup çeşitli çevresel etkilere veya pamuk hasadı ve akabindeki çırçırlama sürecindeki değişikliklere bağlı olarak büyük bir değişim gösterebilecektir.

Örneğin son yıllarda, 1 1/16 inç-1 1/8 inç arası elyaf uzunluğundaki pamuk liflerinin kısa-lif içeriği %15-35 arasıdır. Amerikan pamuğu, %20-30 gibi küçük bir çeşitlilik gösterir (Şek. 2).

Lifin inceliği açısından bakıldığında Amerikan pamuğu genellikle dört mikroner değerine sahip olup, bu özelliğiyle toplanan verilerin medyan değerine denk gelir (Şek. 3).

Lif inceliği, eğirme stabilitesi ve ipliğin sağlamlığı açısından önemli bir değişkendir. Lif ne kadar inceyse çapraz kesitteki lif sayısı da o denli yüksek olur ve nihayetinde daha sağlam bir iplik elde edilir.

Pamuk işleyicilerine hammadde satın alımlarında daha fazla yardımcı olmak adına bu konu CCI ile işbirliği içerisinde incelenmeye devam edecektir.

Kilit Fark

Kompakt iplikçilik, ring iplikçilik ile lif sıkılaştırma süreçlerinin bir araya gelmesiyle olur. Bu süreçte lif demeti çekilip inceltilir. Diğer bir deyişle, lifler gerilip birbirine paralel hale getirilir. Ardından, ring iplikle arasındaki kilit farkı ortaya koyan işlem olan, sıkıştırma cihazına konularak bastırılır. Böylelikle lif filesi sıkıştırılmış hale gelir ve aynı iplik sayısıyla daha yüksek bir yoğunluk elde edilmiş olur. Lif demeti eğirme alanına konulduğunda, eğirme üçgeni ring ipliğe nazaran çok daha küçük olur. Bu da, dışarı taşan lif uçlarının hemen hepsinin ipliğin içine kaynaşması anlamına gelir.

Sonuç: Bu şekilde üretilen kompakt iplikler yalnızca yapısı bakımından ring ipliklerden ayrılmakla kalmayıp aynı zamanda çok daha sağlamdır ve tüylenme oranı çok daha düşüktür.

İplik Fabrikalarına Kazandırdığı Faydalar

Ring ipliklere kıyasla pamuktan imal taranmış kompakt ipliklerde tüylenme yaklaşık %20 oranında daha düşük, sağlamlık ise %17 daha yüksektir. Bu önemli farklar, sonraki işlemler ve nihai ürün üzerinde de olumlu bir etkiye sahiptir.

Öte yandan, tıpkı örgü yapımında olduğu gibi, bazı uygulamalarda bu denli sağlam bir iplik yapısına ihtiyaç duyulmaz. Bu sayede iplik bükümünü azaltarak verimliliği arttırmak mümkündür. Ancak örgü kumaştaki kabarmaları unutmamak gerekir. Müşterinin kalite beklentileriyle iplik fabrikasının üretkenliği arasındaki ideal dengeyi bulmanın tek yolu budur.

Bu iplik üretim teknolojisinin potansiyelinden faydalanmanın diğer seçenekleri, ucuz hammadde kullanmak veya tarak altı döküntüleri azaltmaktır. Gerekli düzenlemeler yapıldığında iyi ve kompakt bir pamuk ipliği elde etmek her zaman mümkündür.

Örgü Fabrikasında Artı Puanlar

Kalitesi ve iplik yapısından ötürü kompakt iplik uzun bir süre boyunca dokuma fabrikalarının tercihi oldu. Kompakt iplik bugün örgü fabrikalarında da standart iplik olarak kullanılıyor. Tüylenme oranının son derece düşük olması sebebiyle, örgücülerin yaşadığı temel sorunlardan olan, örme işlemi sırasında iplik uçuşması ve tozlanmayı azaltıyor. Örgü makinesinde test edildiğinde, pamuk ipliğinden imal kompakt ipliklerde iplik uçuşmasının %50 oranında daha az olduğu görülmüştür. Bunun birtakım başka avantajları da vardır: örgü kumaşta daha az hata, çok daha düşük iğne hasarı ve daha az bakım gerekliliği.

Örgü Kumaşta Kalite

Örgü kumaşın dokusu, ipliğin yapısı ve tüylenme durumuna bağlıdır. Kompakt ipliğin sağlamlık avantajı kullanılarak kompakt iplikten mamul ve son derece yumuşak örgü kumaş üretmek mümkündür. Böylelikle bükümü azaltılan iplik çok daha yumuşak ve hacimli olur. Bu durum ipliğin tüy oranını arttıracak olsa da, ring iplikle kıyaslandığında tüylenme oranı hala oldukça düşüktür. Renkli örgü kumaşlarda veya halat dikişi ile örülmüş ürünlerdeki belirgin yapılar ile temiz bir ağ dokusu beğenilen özelliklerdendir. Nihai ürün, kabarma oranının düşüklüğü ile etkileyici olup pek çok kez yıkandıktan sonra dahi güzel görünmeye devam eder.

İlgi Çekici Seçenekler

En yeni Rieter teknolojisi olan, ring iplik makinelerine ilişkin COMPACTdrum sıkıştırma cihazı, pamuk liflerinden imal kompakt iplikler için geçerli tüm avantajlara sahiptir. Bunun yanı sıra, kompakt iplik ile ring iplik arasındaki geçişin kolaylığı sayesinde iplik üreticilerine daha fazla esneklik sağlar.

İplik özelliklerinin daha da geliştirilmesi, ply ipliğe alternatif olarak ikiz (twin) iplik üretilmesine olanak verir. İkiz iplik doğrudan iplik eğirme makinesinde üretilir. İkiz ipliğin özelliklerinin yarısı tek (single) iplik, yarısı ply ipliğin özelliklerinden gelir. Tek ipliğe kıyasla örgü kumaşın özellikleri ile tüylü dokusu geliştirilebildiğinden, kabarma eğilimi de azaltılmış olur.

Bağlantılar:

Rieter: www.rieter.com

COMPACTdrum: www.rieter.com/products/system...

Twin yarn as an interesting option: www.rieter.com/services/expert...